Internet helpt ouderen tegen eenzaamheid

23 augustus 2012

Digitale ouderen

Door Frank Schalken

Ouderen zijn de laatste jaren massaal gebruik gaan maken van internet. In 2011 maakten volgens het CBS zes op de tien 65- tot 75-jarigen gebruik van internet. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van 2005. De introductie van de Ipad zou wel eens het laatste zetje kunnen geven aan de twijfelende senior. Door het intuïtieve karakter van deze tablet-pc is het makkelijker dan ooit om zonder technische kennis te surfen, foto’s te bekijken en via webcam je kleinkind te bewonderen.

Ook voor gezondheidsvragen wordt internet gebruikt. Na e-mailen, informatie opzoeken over producten en internetbankieren is informatie zoeken over gezondheid de meest gedane online activiteit door 65 plussers, aldus het CBS.

Domotica

De sterk stijgende vergrijzing zorgt ervoor dat er veel initiatieven zijn om (internet)technologie in te zetten om de vraag naar zorg en welzijn van ouderen te temperen. De meeste techniek is er op gericht om de ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen en leven waardoor de zorg minder arbeidsintensief wordt.Dit wordt bijvoorbeeld gedaan met de inzet van domotica (huisautomatisering) en zorg op afstand.

Voorbeelden van domotica zijn bijvoorbeeld sensoren die in een huis hangen om te registreren of er iemand gevallen is. Maar ook het automatiseren van voor ouderen vaak zware handelingen, zoals het openen en dicht doen van gordijnen, kan ervoor zorgen dat ouderen makkelijker voor zichzelf kunnen zorgen.

Middels beeldbellen, een beveiligd webcamcontact, hebben steeds meer zorgbehoevende ouderen contact met een verpleegkundige. In plaats van dat er twee keer per week iemand langskomt, kan een oudere 24 uur per dag screen-to-screen contact hebben met een verpleegkundige.

Wii Sports

Om ouderen meer te laten bewegen en uit een sociaal isolement te halen, blijken computergames effectief te kunnen zijn. In Amerika is onderzoek gedaan naar het inzetten van Wii Sports bij ouderen met depressieve klachten. Samen met andere senioren golfen en bowlen op de Wii leidde tot een vermindering van depressieve symptomen, een verbetering van cognitieve prestaties en een hogere beoordeling van de geestelijke gezondheid.

Zorgrobot

Om de levenskwaliteit van ouderen te verbeteren wordt sinds een aantal jaar door verschillende Nederlandse zorginstelling de sociale zorgrobot Paro ingezet. Deze robot, die begin deze eeuw in Japan is ontwikkeld, reageert middels sensoren op aanraking en beweging. Hij ziet er uit als een knuffelzeehond, maakt geluid, beweegt hoofd, staart en vinpoten en opent en sluit de ogen. Paro wordt als interventie ingezet, waarbij het de voordelen van een huisdier heeft maar niet de nadelen. Onderzoeken laten zien dat zeehond Paro de gemoedstoestand van de ouderen verbetert, depressiviteit vermindert en de mentale conditie verbetert. Ook kan de zorgrobot de onderlinge communicatie tussen ouderen verbeteren en daarmee hun sociale band versterken.

Online hulp

Zoals eerder aangegeven zijn steeds meer ouderen online. Een interessant voorbeeld uit de welzijnshoek is de website 50plusnet.nl, dat gericht is op het voorkomen van eenzaamheid en sociale isolatie onder vijftigplussers. Ze kunnen mailen en chatten met gelijkgestemden om daarna samen of in clubverband activiteiten te ondernemen.

Het gebruikersonderzoek van 50plusnet.nl laat zien dat de site er bij een groot deel van de deelnemers in slaagt het online sociale netwerk uit te breiden, bij een kleiner deel van de deelnemers lukt het ook om hun offline sociale netwerk te vergroten.

Een ander initiatief dat zich richt op mensen in een sociaal isolement is Hetluisterendoog.nl. Mensen kunnen via de site een of meerdere keren chatten met een vrijwilliger van Humanitas.

Deze instelling heeft eind 2011 ook de website pratenoververlies.nl gelanceerd, waarop gechat kan worden met deskundige vrijwilligers over rouwverwerking. Net als Hetluisterendoog.nl is Pratenoververlies.nl niet specifiek gericht op ouderen, maar verwacht mag worden dat veel van hen er gebruik van maken.

Mantelzorg

Voor mantelzorgers van mensen met dementie is in 2008 de website dementiedebaas.nl geïntroduceerd. Naast informatie en tips over dementie en hoe je de belasting de baas blijft, kunnen mantelzorgers ook de internetcursus Dementie de Baas volgen (zie kader).

De cursus bestaat uit acht lessen van ongeveer dertig minuten en een herhalingsles na een maand. Daarnaast maakt de cursist huiswerkopdrachten en vult hij of zij een zorgdagboek in. In de lessen krijgt hij of zij informatie en leert vaardigheden die helpen de situatie beter de baas te worden. Via huiswerkopdrachten oefent de cursist het geleerde in de praktijk. Een persoonlijk begeleider (digitale coach) geeft feedback op de (huiswerk)opdrachten. De communicatie met de digitale coach verloopt via de website. Naar het effect van de interventie wordt momenteel onderzoek gedaan.

Niet als bezuiniging

Gezien de stijgende zorgvraag en kosten, de technische innovaties die in rap tempo ontwikkeld worden en het toenemend internetgebruik van ouderen, mag verwacht worden dat het gebruik van (internet)technologie in zorg en welzijn voor ouderen de komende jaren sterk zal stijgen. Of dat wenselijk is? Als het de kwaliteit van leven van ouderen bevorderd: zeer zeker. Sec als bezuiniging echter niet.

Ik moet denken aan de Amsterdamse wedhouder die bijna 10 jaar geleden met groot enthousiasme vertelde dat Amsterdamse ouderen die slecht ter been waren vanaf dat moment via internet konden genieten van concerten in het Concertgebouw. Geen gedoe meer met vervoer en zo voor de bejaarden. Aan het sociale aspect van een uitje Concertgebouw ging hij helaas volledig voorbij. Kwaliteit van leven leek ondergeschikt aan het geld.

Kader

Freek volgde de internetcursus Dementie de Baas, ‘Opmerkelijk persoonlijk’

‘Ik heb in de zomermaanden van 2011 de internetcursus Dementie de Baas gevolgd omdat mijn partner dement werd. Ik had vooraf niet zulke duidelijke verwachtingen. Ik was eigenlijk wel benieuwd wat zo’n internetcursus kan toevoegen. Vanaf het moment van de diagnose was ik de hele tijd op zoek naar de infrastructuur van dementie. Voortdurend zoog ik informatie op over die ziekte en wat mij te wachten stond. Ik vond zo’n online cursus een interessante vorm, dus ik dacht: waarom niet?

‘Dementie de Baas bestaat uit acht lessen en een terugkomles een maand nadat je de achtste les hebt afgerond. Per les zijn er huiswerkopdrachten die worden beantwoord door een persoonlijke coach. Bij die opdrachten werd wel wat van je gevraagd. Per dag moest ik bijhouden wat de meest ingrijpende situatie was die met dementie te maken had.

Wat er eigenlijk van je gevraagd werd, was om anders te leren denken en omgaan met het lastige demente gedrag van je partner.

‘Je krijgt een overzicht van wat er allemaal bij komt kijken als je partner dement wordt. Dat vond ik heel goed van de lessen. Er was ook een filmpje op de website van iemand die de cursus had gedaan en van de docent en dat sprak mij eerlijk gezegd wel aan.

‘Het is goed dat ze bij die internetcursus middels een soort profiel laten zien wie je docent is. Het enige moment dat je met hem contact hebt, is bij de laatste klik van zo’n les. Dan stuur je de huiswerkopdracht naar hem door en hij reageert daar opmerkelijk persoonlijk op. Mijn coach verweet mij dat ik te rationeel met mijn gevoelens omging en daar heb ik veel van geleerd.

‘Het grootste voordeel van deze internetcursus is dat je er op een door jezelf gewenst moment in je eigen huis aan kunt beginnen. Dat is fantastisch. Maar tegelijkertijd ben ik wel blij dat ik ook nog het lotgenotencontacten had waarmee het contact wel face-to-face was. Op essentiële aspecten van de hulpverlening wil je iemand toch recht in de ogen kunnen kijken. Zo’n internetcursus blijft voor mij secundair aan de echte werkelijkheid.’

Dit artikel is eerder verschenen in Maatwerk, nummer 3 2012.

Bron: Maatwerk

Al het nieuws over online hulp volgen?

- Volg dan Frank Schalken, Wouter Wolters, Myriam Limper en/of Marjolein 's-Gravemade op Twitter

- Word lid van de linkedingroep Online Hulpverlening.

- Kom naar het Congres Online Hulp (1 november 2012, Beatrix Theater Utrecht)

Meer lezen over hulpverlening via ICT:

http://www.e-hulp.nl/nieuws/digitale-ouderen/912

Gunem

Gunem